Voor een cultuursensitieve dementiezorg
Naar aanleiding van 21 maart 2019, Internationale dag tegen racisme en discriminatie, schreven de DEC-onderzoekers dit opiniestuk, verschenen bij De Wereld Morgen, en te lezen via deze link.
Het illustreert dat de afwezigheid van een breder verhaal over minderheden in ons collectief geheugen ook mee bijdraagt en een onderdeel is van de structurele mechanismen die bijdragen aan ‘het stil maken’ (silencen) van minderheden in onze samenleving.
In deze factsheet besteedt KIS (Kennisplatform Integratie en Samenleving, Nederland) aandacht aan cultuurspecifieke aspecten van informele hulp aan mensen die thuis wonen met dementie.
Dit document kan zeker een aantal aandachtspunten geven over de dementiezorg bij ouderen met migratie-achtergrond. Belangrijke opmerking bij het lezen, is dat het aantal personen met een migratieachtergrond vrij klein is in deze steekproef (5,5% van het totaal aantal respondenten).
Meer informatie via deze link.
The ‘othering’ of older migrants in Western societies is common, also when one encounters care professionals. Saloua Berdai Chaouni and Ann Claeys wrote their opinion on this topic, on the website of Ageing Equal, an initiative from AGE platform Europe.
Van 11 tot 13 april ’18 is de jaarlijkse ENIEC meeting doorgegaan in Spanje. De conferentie ging door in de abdij van Heilige Harten van El Escorial en gaf een extra dimensie aan het centrale thema van de conferentie: ‘religie en spiritualiteit binnen zorg voor ouderen met migratie-achtergrond’.
Vanuit DiversElderlyCare hebben we bijgedragen aan een presentatie en workshop over plaats van religie in dementiebeleving bij en dementiezorg bij ouderen met migratie-achtergrond. Deze bijdrage is goed onthaald. Daarnaast zijn we blij met de feedback en de uitwisseling met de aanwezige experten vanuit de praktijk en het onderzoeksveld over de betekenis vancultuursensitieve zorg voor ouderen met migratie-achtergrond.
Hier vinden jullie een update van het overzicht van tools en practices rond cultuursensitieve dementiezorg.
The Society for Memory Disorders Expertise in Finland (Suomen muistiasiantuntijat ry) runs a program on improving the Brain Health of Ethnic Minority Elderly (ETNIMU).
This program has launched a guide on Cultural Sensitivity in Memory Work: experiences from Finland. The guide is available in English.
This guide represents the core observations of the ETNIMU-project and can be used as a tool for all professionals who work with older migrants.
Vanuit het project DiversElderlyCare leek het ons interessant om te kijken hoe dementiezorg in land van herkomst van de betrokken ouderen met migratie-achtergrond wordt vormgegeven. Met steun van XREI van VLIR-UOS kon collega Saloua Berdai-Chaouni op verkenning gaan in Marokko. Wat zijn we te weten gekomen?
Hoewel er geen exacte prevalentiecijfers over dementie in Marokko beschikbaar zijn, ervaart Marokko – samen met een vergrijzing van zijn bevolking – een toename van deze aandoening. Zo is er een schatting van 30 000 nieuwe gevallen van dementie per jaar in Marokko. Het is dan ook niet vreemd dat binnen de Marokkaanse samenleving een zoektocht gaande is naar hoe een goede dementiezorg voor deze ouderen kan vormgegeven worden. Deze zoektocht naar een goede dementiezorg is ongeveer een 15-tal jaren geleden gestart met de komst van de eerste geheugenkliniek in Rabat en onderzoekswerk naar validatie van diagnostiek voor de Marokkaanse context.
De laatste jaren is dementie meer onder de aandacht gekomen, samen met sensibilisering van de bevolking over deze aandoening en ondersteuning van mantelzorgers met het ontstaan van mantelzorgverenigingen. Meer ondersteuning voor de zware taak van de mantelzorgers is de drijfveer voor de oprichting van de eerste dagcentra voor personen met dementie in een aantal steden. Zo’n dagcentrum is “Centre d’accueil du jour pour des malades d’Alzheimer” opgericht door Maroc Alzheimer met financiële steun van Fondation Mohamed V. Maroc Alzheimer is als NGO ontstaan uit een samenwerking tussen neurologen en mantelzorgers. Het dagcentrum werd eind mei 2017 ingehuldigd . Het vormgeven van het aanbod wordt door professor El Alaoui en professor Benabdeljalil getrokken. Samen met het team van Maroc Alzheimer staan zij in voor de werving en vorming van het personeel en de uitrol van de activiteiten voor de ouderen. Opvallend is de grote nood aan dit aanbod in Rabat: in amper 3 maanden hadden 80 families hun interesse kenbaar gemaakt voor deelname van hun ouderen met dementie aan de activiteiten van het centrum,.
De grote nood aan ondersteuning van mantelzorgers werd ook bevestigd in de gesprekken met de mantelzorgers van Dimaghi, een mantelzorgvereniging in Tanger. Ook zij werken nauw samen met hulpverleners en krijgen ondersteuning van een neuroloog. Naast het informeren van andere mantelzorgers over dementie proberen ze vooral een steun te zijn voor mekaar. Het delen van tips en tricks in het omgaan met dementie, uitwisselen van contactgegevens van betaalbare hulpverleners, … wordt als zeer ondersteunend ervaren. Deze verenigingen vormen ook een belangrijke stem in het op de kaart zetten van dementie als aandoening in het publieke debat. Men hoopt via deze weg ook het thema op de politieke agenda’s te zetten. Want ondanks deze lovenswaardige grass-roots initiatieven, is iedereen het eens dat een structureel dementiebeleid nodig is.
De gesprekken met deze pioniers in dementiezorg in Marokko leren ons dat dementie en het bieden van adequaat dementiezorg een uitdaging is voor elk land. Landen als Marokko, waarbij nu ook de verouderende populatie toeneemt, staan aan het begin van hun weg om deze uitdaging aan te gaan. De gedrevenheid om deze uitdaging aan te gaan is heel inspirerend. We hopen om met DiversElderlyCare verder te kunnen blijven uitwisselen over goede dementiezorg.
Meer info: saloua.berdai-chaouni@ehb.be
Verslag door Saloua Berdai-Chaouni
Tijdens de British Society of Gerontology congres in 2017, stelde professor Kalyani het ‘Good Life, Makan’ project in Singapore voor. Het project leek ons interessant en de moeite om het eens live te bezoeken. Aangezien ik met mijn gezin tijdens de zomervakantie in de omgeving was, plande ik een bezoek naar dit bijzondere project.
Het project heeft als doelstelling om sociaal geïsoleerde ouderen van een kansarme wijk in Singapore uit hun isolement te halen. Na een aanwezigheid van 15 jaar van de moederorganisatie Montfort in de wijk, heeft men op een creatieve manier op deze toenemende sociale isolement willen inspelen. Het project ‘Good Life, Makan’ tracht via een gemeenschapskeuken de ouderen uit hun isolement te halen. De ouderen bepalen zelf wat er gekookt wordt, de organisatie ondersteunt in het aanleveren van de nodige ingrediënten. Ieder oudere draagt volgens zijn mogelijkheden bij aan het kookgebeuren. Sommigen nemen de leiding, anderen helpen bij het schillen, het opdienen,… weer anderen komen alleen maar om te eten. Ook met de culturele diversiteit van de ouderen wordt rekening gehouden, en dit werd reeds bij de architecturale plannen van de verschillende kookeenheden al in rekening gebracht.
Het project bestaat nog maar één jaar, maar bereikt heel veel ouderen van de omringende sociale woonblokken en ver daarbuiten. Er zijn ook veel sympathisanten van het project, die bijvoorbeeld komen helpen of geld doneren. Het professionele team is aanwezig tijdens de het koken en het eetgebeuren. Ze trachten via deze weg de andere noden van de ouderen te detecteren en daarop in te spelen. Zo zal men bij een vermoeden van dementie bij de ouderen, de familie aanspreken en afspraken regelen bij een arts. De aanwezige hulpverleners verwijzen deze ouderen ook door naar andere diensten waarmee ze een samenwerkingsrelatie hebben opgebouwd. Een bijkomende troef is de aanwezigheid van een ouderendienstencentrum een paar sociale woonblokken verder. Dit ouderendienstencentrum, ook van Montfort, biedt vrijetijds- en welzijnsactiviteiten en een sociale dienst voor ouderen van de wijk.
‘Good life Makan’ is een inspirerend voorbeeld van hoe je buurtgericht en in samenwerking met de ouderen tot mooie resultaten kan komen.
Meer info over dit project via saloua.berdai-chaouni@ehb.be
ENG – Montfort Care launches GoodLife! Makan, an innovative community kitchen for the stay alone seniors
Onderzoekers Saloua en Ann trokken op 7 september naar Utrecht, naar het Expertisecentrum Gezondheidsverschillen Pharos om er de spreker voor het netwerkevent te ontmoeten en om de laatste voorbereidingen te treffen.
Aansluitend volgde nog een overleg met andere Nederlandse zorgverleners die werken rond het thema ‘cultuursensitieve dementiezorg’. Op naar een Belgisch-Nederlands netwerk rond cultuursensitieve dementiezorg? Wordt zeker vervolgd.
Ouderen met een migratieachtergrond zijn erg divers. Het is onmogelijk om over de algemene groep van oudere migranten te spreken omdat hun geschiedenis en achtergrond onderling verschillend is. De redenen waarom mensen migreren zijn per persoon verschillend, net als de wijze waarop mensen zich aanpassen. Toch zijn er ook overeenkomsten. Zij hebben allemaal moeten wennen aan een nieuw land, een andere taal en andere cultuur. Zij hebben nieuwe vrienden gemaakt, maar kampten ook met gevoelens van heimwee en eenzaamheid. Toch zijn zij erin geslaagd een nieuw leven op te bouwen. In het boekje ‘From home to home’, uitgebracht ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Europese vereniging ENIEC, staan tien portretten van ouderen met een migratieachtergrond uit tien verschillende landen.
De ouderen in ‘From home to home’ vertellen hun eigen verhaal. Zij gaan in op het verleden, heden en geven hun blik op de toekomst en op ouder worden. Oudere migranten hebben vaak een slechte socio-economische positie en ervaren vaker gezondheidsklachten dan ouderen die geen migratie achtergrond hebben. Zij staan dikwijls met één been in het land waar zij geboren zijn en één been in het nieuwe land. De meeste ouderen gaan niet terug naar het oorspronkelijke land, hoogstens een aantal weken of maanden per jaar voor zover zij zich dat kunnen veroorloven. Hun kinderen en kleinkinderen wonen immers in het nieuwe land.
ENIEC is een Europese vereniging voor professionals en vrijwilligers die werkzaam zijn voor of met oudere migranten. ENIEC is een informeel netwerk met 81 leden uit 12 verschillende landen (België, Denemarken, Duitsland, Finland, Hongarije, Ierland, Italië, Nederland, Noorwegen, Spanje, Turkije, Zweden). Collega Saloua Berdai is sinds 2013 lid van dit netwerk en heeft als vrijwilliger bijgedragen aan de realisatie van dit boekje. Zij trok samen met Ineke de Kam, Wendela Gronthoud en Yvonne Witter dit project. De onderzoekers van ‘Divers Elderly Care’ zijn beiden lid van dit netwerk en werken ook samen met een aantal leden van ENIEC. De leden van ENIEC willen met dit boekje respect tonen voor de moed van de ouderen die hun eigen land hebben verlaten om een nieuwe start te maken en een bijdrage geleverd hebben aan dit nieuwe land. Oudere migranten zijn niet zo zichtbaar, terwijl het toch belangrijk is dat professionals en vrijwilligers rekening houden met hun geschiedenis, achtergrond, wensen en behoeften. Migratie is van alle tijden en alle plaatsen en zal altijd een onderdeel zijn van de samenleving. De verhalen van de ouderen in dit boekje laten zien dat migratie een verrijking is voor de samenleving, en dat het de nodige uitdagingen biedt.
Download hier het boekje ‘From home to home: guided by older migrants in Europe.
Voor vragen contacteer: Saloua.berdai-chaouni@ehb.be
Diverse Elderly Care 